Üç Yollu Çok Amaçlı Pilotları, ayarlanmış yay kuvvetiyle denge sağlamaya çalışan, basınca duyarlı diyafram aktüatöre sahip, direkt etkili vanalardır. Basınç Düşürücü Vanalar, Basınç Sabitleme Vanaları, Basınç Düşürücü ve Sabitleme Vanaları için kullanılmaya uygun olan Çok Amaçlı Pilotları hassas ve dengeli regülasyon sağlar.
Pilot debi ve basıncı farklı giriş ve çıkışlara yönlendirir:
• Eğer hissedilen basınç ayar değerinin üzerinde ise, 0 çıkışını 3 çıkışına bağlar.
• Eğer hissedilen basınç ayar değerine eşit ise, tüm çıkışları izole eder.
• Eğer hissedilen basınç ayar değerinin altında ise, 3 çıkışını 2 çıkışına bağlar.
Hissedilen basınç sürekli olarak 1 çıkışa bağlanır.
Bağlantılar
0 – Basınç düşürme için giriş, sabitleme için atmosfer
3 – Vana kontrol haznesi
2 – Basınç düşürme için atmosfer, sabitleme için giriş
1 – Hissetme
Otomatik Delüj Vanaları tek bir ana fonksiyon gerçekleştirmek için tasarlanmıştır;
• Söndürücü akışkanı otomatik olarak sisteme vermek,
– Otomatik sprey veya köpük sistemleri,
– Su perdesi sistemleri,
– Alışveriş merkezleri ve kamusal binalar,
– Yanıcı malzemeler ve gaz dolum istasyonları,
– Tüneller ve demiryolu tünelleri,
– Santraller ve transformatörler,
– Havaalanları,
– Petrokimyasal tesisler.
ÖZELLİKLER
• Pnömatik aktüatörlü kullanılabilir – PORV.
• Hareketli tek bir parçaya sahip olup bakım gerektirmez.
• Az malzeme ile üretilmektedir, dolayısıyla maliyeti düşüktür.
• Akışkan geçişini etkilemez.
• Tek parça diyafram ve klape grubu sayesinde, vanayı hattan sökmeden kolaylıkla bakım yapılabilir.
• Mükemmel dengelenmiş diyaframı sayesinde diyafram hasarları ve kararsız çalışmanın önüne geçilmiştir.
Otomatik Delüj Vanaları elastomer yataklı glob vanalarıdır ve diyaframlı bir aktüatöre sahiptir. Ürün, dikey veya yatay konumlarda monte edilebilmekte ve 2″ten 12″ çapa (DN50 – DN300) kadar üretilebilmektedir. Delüj Vanalarında, kontrol haznesinde bulunan basınçlı su, vanayı sızdırmaz bir şekilde kapalı tutmaktadır. Herhangi bir alarm durumunda basınç, kontrol haznesinden tahliye edilir ve klape açılarak akışkanın vanadan geçmesine izin verir. Vana gövdesinde, akışı bozacak kesit alanında kısılma, omurga, kafes veya mil yoktur. Tüm bu parçaların yerine vananın iç tasarımında gelişmiş kauçuk malzemeden üretilmiş, esnekliği sağlayan fiber destekli elastomer diyafram bulunmaktadır. Böylelikle, radyal klapeye vulkanize edilmiş diyafram tam sızdırmazlık sağlar. Elastomer klape, dikkatli bir şekilde dengelenmiş olup, tüm çevresi desteklenmiştir. Bunun sonucunda klapeye aşırı yük binmez ve elastomer korunmuş olur. Kısacası, vananın ömrü uzar ve kontrollü bir çalışma sağlanır. Ayrıca klape, vana sistemden demonte edilmeden vanadan kolaylıkla sökülebilir.
Sayaç, pompa gibi dağıtım ekipmanlarının çalışma kapasitelerini aşacak debi değerlerine maruz kalmaması için birçok sistem Debi Kontrol Vanası kullanmaktadır. Ürün, talep veya giriş/çıkış basıncındaki oynamalara bakmaksızın, sistem debisini ayarlanmış maksimum debi değerinde sabit tutar.
• Tasarım özelliklerini güvenceye alma
• Ana hattı, lateral hatlardan öncelikli kılma
• Tüketicilerin fazla taleplerini limitleme
• Boru hattı dolum oranını kontrol etme
• Pompaya aşırı yük binmesini ve kavitasyon sorununu önleme
ÖZELLİKLER
• Şebeke basıncı ile çalışmakta olup harici enerjiye ihtiyaç duymazlar.
• Debi düzenleyicisi gerektirmezler.
• Aktüatör sayesinde vanayı hattan sökmeden kolaylıkla bakım yapılabilir.
• Darbesiz vana tepkisine ve çift hazneli tasarımı sayesinde korumalı diyaframa sahiptir.
• Y gövde tasarımı sayesinde akışı fazla etkilemez ve düşük basınç kayıplarına sahiptir.
• Opsiyonel V-port klape ile düşük debilerde bile sabit bir şekilde çalışır.
Ekstra Özellikler
• Selenoid Kontrol
• Selenoid Kontrol ve Çekvalf Özellikleri
• Hassas Pilot
• Basınç – Düşürücü
• Seviye ve Debi – Kontrol Vanası
• Pompa ve Debi – Kontrol Vanası
• Pompa Sirkülasyon ve Debi – Kontrol Vanası
• Elektronik Kontrol Vanası
ÇALIŞMA PRENSİBİ
1. Debi, ayar değerinin üzerine yükseliyor:
a) İğneli Vana [1], vananın üst haznesine [2] su girişini sağlar.
b) Pilot [3], Orifis [4] üzerindeki diferansiyel basıncı hisseder.
c) Pilot harekete geçerek vananın üst haznesindeki basıncın yükselmesine neden olur.
d) Klape kapanarak debiyi ayar değerine kısar.
2. Debi, ayar değerinin altına iner:
a) Pilot, debi düşümünü hissederek üst haznedeki basıncı tahliye eder.
b) Klape açılarak debiyi ayar değerine yükseltir.
c) İğneli Vana, kontrol vanasının kapanma hızını kontrol eder. d) Küresel Vana [5], ana kontrol vanasının manüel olarak kapanmasını sağlar.
UYGULAMA Dağıtım Şebekeleri
Bir sistemin tasarımı, şebeke elemanlarını seçmek için gereken tahmini debi aralığını seçmekle başlar:
• Pompa istasyonları: karakteristiği, konumu, adeti
• Boru hatları: yerleşimi, sınıfı, çapı
• Depolar: konumu, kapasitesi, rakımı
Tahmini debi aralığında oluşan bir sapma, su akışını bozabilir ve hatta sistem elemanlarına zarar verebilir. Modelinin doğru seçimi ve konumlandırılması sonucunda sistem, aşırı debi değerlerinden korunur.
Pompaya Aşırı Yük Binmesi ve Kavitasyon Sorununu Önleme
Pompaya aşırı yük binmesine ve kavitasyon sorununa yol açan aşırı talebi önlemek için pompa debisinin, tasarım spesifikasyonları içerisinde tutulması gerekir.
Her bir sistemde, pompa tasarımı özellikleri değişkenlik gösterdiği için sistem için tavsiye edilen çözümler de değişkenlik göstermektedir:
• Pompa eğrisinin (Debi, AP vs.) dik olduğu durumlarda basınç sabitleme vanaları kullanılmaya uygundur.
• Pompa eğrisinin düz olduğu durumlarda ise, basınç ayarı ile pompa koruması yeterli değildir. Bu gibi pompalar için basınç yerine debi kontrolü yapılması tavsiye edilir ve bu iş için kullanılmaya en uygun üründür.
• Her çeşit pompa istasyonlarında, darbenin oluşturacağı zararları engeller:
– Booster ve derin kuyu pompaları, sabit ve değişken hızlı pompalar
• Tüm dağıtım şebekelerinde darbenin oluşturacağı zararları engeller:
– Belediye, yüksek katlı bina, kanalizasyon, HVAC (Isıtma/Soğutma), tarımsal sulama şebekeleri
– Bakımı ve ulaşılması zor, eski şebekeler
ÖZELLİKLER
• Denge tanklarının yerine kullanılabilir.
• Şebeke basıncı ile çalışmakta olup harici enerjiye ihtiyaç duymazlar.
• Aktüatör sayesinde vanayı hattan sökmeden kolaylıkla bakım yapılabilir özelliktedir.
• Darbesiz vana tepkisine ve çift hazneli tasarımı sayesinde korumalı diyaframa sahiptir.
• Tam sızdırmazlık sağlar.
• Ayar değiştirmeden manüel test imkanı verir.
Ekstra Özellikler
• Selenoid Kontrol
• Diyafram Hissetmeli (Atık su için)
• Hızlı Tahliye – Relief Vana
ÇALIŞMA PRENSİBİ 1. Pompa, herhangi bir nedenden dolayı aniden ka panarak şebekede şiddetli basınç düşümüne sebep olur. Şebeke üzerinde ilerlemesine devam eden su kütlesi, devinimini kaybederek 4 Mach’a kadar ulaşabilen bir hızla pompaya doğru geri dönüş yapar. Hiçbir hızlı tahliye vanası (Relief), bu çapta bir darbeyi önleyecek kadar hızlı tepki veremez. Dolayısıyla, bu gibi durum larda kullanılmaktadır:
a) Düşük Basınç Pilotu [1], şebekedeki basınç düşümü nü hissederek açılır ve vananın üst haznesini boşal tır.
b) Kontrol vanası açılarak su kütlesi geri dönüşe geç meden tahliyeye hazır olur.
c) Yüksek basınç dalgası, açık olan kontrol vanasından tahliye edilir ve sistem korunur.
d) Eğer tahliye miktarı yeterli değilse, daha önceden ayar değeri kullanıcı tarafından belirlenmiş olan Yüksek Basınç Pilotu [2] devreye girerek vanayı da ha da fazla açar.
2. Darbe koşulları geçer ve şebeke parametreleri normal seviyelere iner:
a) Her iki pilot da kapanarak vananın kapanmasına yol açar. Kapanma esnasında şebeke basıncı isteni lenden yüksek bir değere çıkarsa, Yüksek Basınç Pi lotu devreye girerek kapanmayı durdurur ve basın cın yükselmesini önler.
b) Debi Sınırlama Mili [3], tahliye debisini limitleyerek kütle ayrılmasını engeller.
c) Küresel Vana [4], çalışma ve hissetme hatlarının se çilmesine yardımcı olur. (Hattın, ana çıkış hattından veya vana girişinden seçilmesi tavsiye edilir.)
Korumasız ve Korumalı Pompa İstasyonunda Darbe
Pompanın ani kapanması, basıncın aniden düşmesine ve su kütlesinin hatta yol almaya devam etmesine yol açar. Fakat bir süre sonra bu kütle devinimini kaybederek pompaya doğru geri döner ve hızı 4 Mach’a (Deniz seviyesinde, latm basınçta ve 10°C hava sıcaklığında 1 Mach = 1.226,5 km/sa) kadar ulaşabilen bir basınç dalgası yaratır. Böyle bir darbeyi önlemek için önceden tedbir alınması gerekir. DOĞUŞ Darbe Önleme Vanaları, pompa kapanmasının yarattığı basınç düşümünü hissederek açılır. Böylece darbe pompaya ulaşmadan önce vana açık konuma gelir. Basınç dalgası vanaya ulaştığında ise şebekeden tahliye edilerek sistem korunur.
UYGULAMA Bu sistemde, pompa istasyonu şebekeye bir kollektör yoluyla pompalama yapmaktadır. Böyle bir şebekede Darbe Önleme Vanası aşağıdaki durumların oluşmasına yol açar:
• Elektrik kesilmesi durumunda oluşan darbenin yaratacağı zararların önlenmesi
• Çalışan pompaları değiştirirken oluşan darbenin yaratacağı zararların önlenmesi
• Pilot ayarına uygun, dengeli kapanma
Not: Darbe analizi, tahliye hattında serbest akış olduğunu var sayar. Eğer hat basınçlı ise vana çap seçimi ve ayarlar bu konu gözönünde bulundurularak yapılmalıdır.
Doğuş Darbe Analiz Programı
Sistemde darbe oluşumu, birçok parametrenin etkisiyle olabilir: debi, pompalama sistemi, ana hattın karakteristiği vb. Gelişmiş matematiksel bilgisayar programlarının desteği ile tecrübeli mühendisleri, istenilen analizi gerçekleştirerek darbe oluşumunun zararlarını önleyebilir.
Ana hat
– Hat profili
– İÇ Çap
– Uzunluk – Malzeme
– Et kalınlığı
Pompalar
– Pompa Eğrileri
– Aynı anda çalışan pompa sayısı
– Kullanılan çekvalf cinsi
Sistem
– Maksimum debi
– Maksimum ve minimum rezervuar seviyeleri
Darbe analizine göre, koruma olmayan bir sistem,
• —50 bar basınç (maksimum basınç eğrisine bakınız)
• Vakum koşulları (minimum basınç eğrisine bakınız) ile karşılaşmaktadır.
Simüle edilmiş darbe önlemesi, aşağıda belirtilen önlemlerin alınması gerektiğini belirtmiştir:
• Pompa istasyonuna paralel olarak monte edilmiş iki adet 735-M Vanası
• Boru hattı üzerine dağıtılmış beş adet Darbesiz Hava Tahliye ve Vakum Vanası
Tam koruma ile, simülasyona göre, şebekede herhangi bir darbe oluşmamakta ve oldukça düşük bir vakum oluşmaktadır
• Maksimum —38 bar basınç (maksimum basınç eğrisine bakınız)
• Zararsız vakum (minimum basınç eğrisine bakınız)
Tüm boru hatları vakum durumunda hava emmek, basınç oluştuğunda hava tahliye etmek için vantuz gerektirmektedir. Vantuzların boyutları, tipleri ve monte edildikleri noktalar, darbe önleme hesaplarına göre yapılmalıdır.
Diferansiyel Basınç Sabitleme Vanaları, değişken debi ve giriş basıncından etkilenmeksizin iki nokta arasındaki dife ransiyel basıncı sabit bir değerde tutar; pompa ve su dağıtım şebekelerini korur.
• Pompaya aşırı yük binmesi ve kavitasyon sorununu önleme
• HVAC (Isıtma/Soğutma) sistemlerinde hatlar arasındaki dengeyi sağlama
• Debinin, minimum pompa debisinin altına düşmesini önleme
• Acil filtre by-pass özelliği
ÖZELLİKLER
• Dengeli klape sayesinde yüksek basınç tahliyesi kapasitelerine sahiptir.
• Şebeke basıncı ile çalışmakta olup harici enerjiye ihtiyaç duymazlar.
• Aktüatör sayesinde vanayı hattan sökmeden kolaylıkla bakım yapılabilir.
• Darbesiz vana tepkisine ve korumalı diyaframa sahiptir.
• Y gövde tasarımı sayesinde yarı doğrusal akışa ve düşük basınç kayıplarına sahiptir.
• Opsiyonel V-port klape ile düşük debilerde bile karalı şekilde çalışır.
Ekstra Özellikler
• Selenoid Kontrol
• Çekvalf Özelliği
• Hassas Pilot
• Selenoid Kontrol ve Çekvalf Özelliği
• Elektronik Diferansiyel Basınç Sabitleme
ÇALIŞMA PRENSİBİ
1. Diferansiyel basınç, pilot ile tanımlanan değerin altına iner:
a) İğneli Vana [1], vananın üst haznesine [2] su girişini sağlar ve pilot [3], vananın giriş basıncını hisseder.
b) Pilot, diferansiyel basıncın düşmesini hissederek harekete geçer ve vananın üst haznesindeki basıncın yükselmesine neden olur.
c) Üst haznede yükselen basınç, diyaframı aşağı yönde iter ve diferansiyel basıncın pilot ile tanımlanan değere yükselmesini sağlar.
2. Diferansiyel basınç, pilot ile tanımlanan değerin üzerine yükselir:
a) Pilot, yüksek diferansiyel basıncını hissederek vananın üst haznesinde birikmiş olan basıncı tahliye eder.
b) Kontrol vanası açılarak, vana giriş basıncını düşürerek diferansiyel basıncı pilot değerine indirir.
c) Küresel Vana [4], ana kontrol vanasının manüel olarak kapanmasını sağlar.
d) Standart pilot, vana üzerindeki diferansiyel basıncı hisseder fakat harici diferansiyel basıncını hissetme özelliği de alternatif olarak sunulmaktadır.
UYGULAMA Filtre Sistemleri
Filtre sistemlerinde, filtrenin by-pass edilmesi gereken iki ana durum vardır:
• Tıkanmış filtre (sistem elemanlarının zarar görmesine yol açabilir)
• Acil yangın suyuna ihtiyaç duyulması
Sisteme paralel yerleştirilmiş, aşırı talep olduğunda sistemi açar.
“S” özelliği (İndikatör Asamblesi + Limit Switch) saye sinde ürün, alarm verme özelliğine sahip olur.
Pompaya Aşırı Yük Binmesini Önleme ve Kavitasyon Koruması
Pompa emiş basıncının değişkenlik gösterdiği durumlarda, pompa diferansiyel basıncını sabitleyerek pompa çıkış debisini sınırlar. Böylece pompaya aşırı yük binmesini önleyerek aşırı talep nedeniyle oluşan kavitasyon zararlarına engel olur. Ürüne “20” çekvalf özelliği eklendiğinde, hatta ekstra bir çekvalf monte etmeye ihtiyaç duyulmaz.
Havalandırma / Klima Sistemleri
Havalandırma sistemleri, debi değişimlerine karşı oldukça hassastır.
Büyük çaplı havalandırma sistemlerinde, tüketime tepki veren genellikle iki çeşit vana bulunur:
• Üç yollu vanalar [4], talepten fazla olan debiyi by-pass yoluyla sisteme geri verir.
• İki yollu vanalar [5], debinin azaltılmasına veya tamamen sıfırlanmasına sebep olur.
İki yollu vanalara sahip sistemler, değişken debi değerleri ile karşılaşabilirler. [1], sirkülasyon vanası olarak kullanılıp dağıtım ve toplama hatları arasındaki basınç farkını, kullanıcı tarafından ayarlanmış olan diferansiyel basınca sabitler:
• Minimum sistem debisini koruyarak sistemi donmaya karşı korur.
• Aşırı basıncı tahliye eder.
